Bilişsel Davranışçı Terapi bireylerin duygu, düşünce ve davranışlarını anlamalarını ve daha sağlıklı yönetmelerini sağlayan psikoterapi uygulamasıdır. Psikoloji alanında uygulanan en etkili ve başarılı terapi uygulamaları arasında yer alması sebebiyle hem danışanlar hem de psikolojiye ilgi duyan kişiler tarafından dikkat çekmektedir. Sizler de bilişsel davranışçı terapinin ne olduğunu ve nasıl uygulandığını merak ediyorsanız, yazımızdan bu konuda detaylı bilgi alabilirsiniz.
İçerik Başlıkları
Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?
Bilişsel davranışçı terapi nedir ve hayatınızı nasıl dönüştürebilir birlikte incelememiz gerekir. Bilişsel davranışçı terapi (BDT), bireylerin düşünce, duygu ve davranışları arasındaki etkileşimi ele alarak psikolojik sorunların üstesinden gelmelerine yardımcı olan bir psikoterapi türüdür. Psikoterapi uygulamasının temelinde, kişilerin davranış problemlerin ve psikolojik sıkıntıların, öğrenilmiş davranışsal yanıtların, işlevsiz düşüncelerin ve inançların sonucu olduğu varsayımı vardır. BDT psikolog Aaron Beck ve Albert Ellis tarafından 1960’larda geliştirilmiştir. Depresyon hastaları üzerinde çalışan Beck, bireylerin davranışları ve düşünceleri altında negatif otomatik düşünceler olduğunu keşfetmiştir. Bilişsel davranışçı terapi ile birlikte yanlış inançlar ve negatif düşüncelerin dönüştürülmesi sağlanmaktadır.
Bilişsel Davranışçı Terapi Hangi Durumlarda Etkilidir?
BDT nedir sorusuna yanıt verdikten sonra, özellikle hangi durumlarda ve rahatsızlıklarda etkilidir bu soruya yanıt vermek istiyoruz. Çok çeşitli psikolojik rahatsızlıklarda ve olumsuz durumlarda bu tedavi uygulamasının etkili olduğunu ifade edebiliriz. Yaygın olarak bilişsel davranışçı terapi uygulanan psikolojik rahatsızlıklar aşağıdaki gibidir:
Anksiyete Bozuklukları
Bilişsel davranışçı terapilerle birlikte, bireylerin anksiyete ile ilgili düşünce ve davranışlarının altında yatan düşünce kalıpları keşfedilir. Sorgulamaların ve tüm bu keşiflerin sonucunda da anksiyeteye neden olan düşünce ve inanç biçimlerinin değiştirilmesi amaçlanır.
Depresyon
Depresyon tedavisinde uygulanan BDT ile birlikte, bireylerin negatif düşünce kalıplarını tanıması ve bunlara nasıl meydan okuyabileceğini öğrenmesi sağlanır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Bilişsel davranışçı terapi kapsamında OKB hastalarına ERP yani maruz bırakma ve tepki önleme tekniği kullanılmaktadır. Böylece bireylerin obsesif düşüncelerini tetikleyen durumlara maruz kalınması ve sonrasında da kompulsif tepkilerini engelleme sağlanır.
Panik Bozukluğu
BDT ile birlikte panik atak ve panik bozukluk sorunu yaşayan bireylerin, panik sırasında var olan yoğun korku ve fiziksel semptomları yönetilebilir.
CBT olarak da ifade edilen bilişsel davranışçı terapi, yukarıda saydığımız sorunların yanı sıra yeme bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu ve anksiyete gibi rahatsızlıkların da tedavi edilmesine yardımcı olmaktadır.
Bilişsel Davranışçı Terapi Aşamaları Nelerdir?
Bilişsel davranışçı terapi aşamaları olarak sayabileceğimiz son derece önemli uygulamalar vardır. Başarılı bir şekilde BDT uygulanabilmesi için takip edilmesi gereken aşamalar:
- Başlangıç Değerlendirmesi ve Terapötik İlişkinin Kurulması
- Bilişsel Yapılandırma ile Hastanın Olumsuz Düşünce Kalıplarının Tespit Edilmesi
- Davranışsal Deneylerin Planlanması ve Uygulanması
- Beceri Geliştirme ve Problem Çözme
- Terapinin Sonlandırılması ve Takip
Bilişsel Davranışçı Terapi Nasıl Uygulanır?
Bilişsel davranışçı terapiler uygulanma sürecinde öncelikli olarak danışan ile görüşülür ve değerlendirme yapılır. Daha sonraki danışanın negatif, bozuk veya işlevsiz düşünceleri tanımlanır ve bu düşüncelerin gerçeklikle ne kadar uyumlu olduğu sorgulanır. Davranışsal tekniklerle birlikte danışanın daha işlevsel davranışları öğrenmesi ve uygulaması sağlanır. Süreç içerisinde ayrıca danışana ödevler ve çeşitli sorumluluklar verecektir. Terapinin son aşamasında değerlendirme yapılarak, danışanın ilerlemesi ve sonuç değerlendirmesi yapılır.
Bilişsel Davranışçı Terapinin Riskleri Var Mıdır?
Bilişsel davranışçı terapi riskleri olarak sayabileceğimiz çok az durum vardır. Genel olarak güvenli ve etkili bir yöntemdir. Danışanlar bu süreçte:
- Duygusal rahatsızlık
- Başarısızlık ve hayal kırıklığı hissi
- Yanlış uygulama ile birlikte ortaya çıkan riskler
Yukarıda bahsettiğimiz riskler her terapi uygulaması ile birlikte görülen risklerdir. Danışanın genel durumu, terapi sürecine katılımı ve benzeri durumlarda bu risklerin ortaya çıkabileceğini ifade edebiliriz.
Bilişsel Davranışçı Terapi Kimlere Uygulanamaz?
Bilişsel terapi geniş bir psikolojik uygulama alanına sahiptir. Ancak bazı danışanlar için uygun olmadığı durumlar da söz konusu olmaktadır. BDT uygulamasının yapılamadığı ya da dikkatli olunması gereken durumlar aşağıdaki gibidir:
- Şiddetli psikiyatrik bozukluklar
- Yeterli motivasyonun ve katılımın olmaması
- Karmaşık travma ve çok katmanlı sorunlar olması
- İletişim güçlükleri olması
- Yoğun ilaç kullanan bireyler
- Terapiye karşı direnç gösteren danışanlar
Bilişsel davranışçı terapi ne demek ve hangi psikolojik rahatsızlıkların düzeltilmesinde kullanılır merak ediyorsanız, yazımızdan bu konuda merak ettiğiniz tüm detayları öğrenebilirsiniz. Psikoloji alanında uygulanan pek çok başarılı psikoterapi uygulaması arasında yer alan bilişsel davranışçı terapiyi keşfedebilirsiniz.
