Kişilik bozuklukları, kişinin düşünceleri, davranışları, duygusal tepkileri ve ilişki kurma biçimleri gibi temel özelliklerindeki anormallikleri ifade eder. Kişilik bozuklukları, genellikle ergenlik döneminden itibaren belirginleşir ve çocuklukta yaşanan zorlu koşullar, aile ve çevresel faktörler, genetik yatkınlık ve beyin kimyasındaki dengesizlikler gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir.
Terapi sürecinde, hastanın yaşadığı problemlere bağlı olarak bilişsel davranışçı terapi, psikodinamik terapi veya ilaç tedavisi gibi farklı yaklaşımlar kullanılabilir. Beylikdüzü psikolog ve online psikolog kişilik bozukluklarına yönelik tedavilerin yürütüyoruz.
İçerik Başlıkları
Kişilik Bozukluğu Nedir?
Kişilik bozukluğu, kişinin davranışlarını, duygusal tepkilerini, düşünce süreçlerini ve ilişki kurma biçimlerini etkileyen anormallikleri ifade eder. Kişilik bozuklukları, belirgin ve devamlı bir şekilde sürdürülen davranış, düşünce ve duygusal özelliklerden kaynaklanır. Kişilik bozukluğu olan kişiler, kendilerine ve çevrelerine zarar verebilecek düzeyde sosyal, mesleki ve kişisel sorunlar yaşarlar.
Kişilik Bozukluğunun Belirtileri
Kişilik bozuklukları, genellikle erken yaşlarda ortaya çıkar ve çevresel faktörlerle birleşerek şekillenir. Belirtiler, kişinin kişilik yapısına göre değişebilir, ancak genellikle şunları içerir:
- Kendine, başkalarına veya çevreye zarar veren düşünce ve davranışlar
- Anormal düşünce süreçleri ve davranışlar
- İlişkilerde zorluklar ve anlaşmazlıklar
- Duygusal kararsızlık ve aşırı duyarlılık
- Kendine güvensizlik ve azalmış özsaygı
- Benlik algısında çarpıklık
- Güçlü duygusal tepkiler ve kontrolsüzlük
Kişilik Bozukluğu Türleri
Kişilik bozuklukları, farklı kümelerde sınıflandırılır. Amerikan Psikiyatri Birliği’nin yayınladığı en son Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5) ve Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) Uluslararası Hastalık Sınıflandırması (ICD-11) kişilik bozukluğu tanımları, aşağıdaki kümeleri içerir:
A Kümesi Kişilik Bozuklukları:
Kuşkucu (Paranoid) Kişilik Bozukluğu
Başkalarına güvenmekte zorlanma, sürekli kuşkuculuk, şüphe ve yanlış yargılama ile belirginleşen bir kişilik bozukluğudur.
Şizoid Kişilik Bozukluğu
Sosyal ilişkilerden kaçınma, duygusal soğukluk, ilgi eksikliği ve kendine yeterlilik hissi ile karakterize edilir.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu
Yalnızlık isteği, düşük sosyal uyum becerileri, bizar davranışlar ve düşünceler, paranormal inançlar ve sosyal anksiyete gibi özelliklerle kendini gösterir.
B Kümesi Kişilik Bozuklukları
Antisosyal Kişilik Bozukluğu
Diğer insanların haklarını ihlal etme, antisosyal davranışlar, yasa dışı eylemlere yatkınlık, düşük suçluluk duygusu ve düşük empati gösterme eğilimi ile belirginleşen bir kişilik bozukluğudur.
Histriyonik Kişilik Bozukluğu
Dikkat çekme ihtiyacı, dramatik davranışlar, aşırı duygusallık, yüzeysel ilişkiler ve çabuk sıkılma özellikleri ile karakterizedir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu
Kendini beğenmişlik, özgüven eksikliği, başkalarını kullanma, güç ve üstünlük arayışı, empati eksikliği ve kibir gibi özelliklerle belirginleşir.
C Kümesi Kişilik Bozuklukları
Çekingen Kişilik Bozukluğu
Sosyal durumlarda aşırı kaygı ve utanç, düşük özgüven, sosyal çekingenlik, yargılanma korkusu ve düşük sosyal uyum becerileri ile kendini gösterir.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu
Kendine güvensizlik, aşırı bağımlılık, karar vermede zorluk, eleştirilere aşırı duyarlılık ve diğer insanların ihtiyaçlarını kendisinin karşılamaya çalışması gibi özellikleri içeren bir kişilik bozukluğudur.
Takıntılı-Zorlantılı Kişilik Bozukluğu
Detaylara aşırı odaklanma, mükemmeliyetçilik, kontrol ihtiyacı, düzen ve simetri takıntısı, esneklik eksikliği ve işlevsellik kaybı gibi özelliklerle kendini gösteren bir kişilik bozukluğudur.
Kişilik Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?
Kişilik bozuklukları, genellikle karmaşık bir yapıya sahip olduğu için tedavisi de oldukça zor olabilir. Ancak, doğru tedavi yaklaşımıyla kişilik bozukluğu olan insanlar da olumlu sonuçlar elde edebilirler.
Kişilik bozukluğu tedavisinde, psikoterapi (terapi) ve ilaç tedavisi gibi farklı yöntemler kullanılabilir. Psikoterapi, bir terapistle bire bir yapılan görüşmelerle gerçekleştirilir ve kişinin düşünceleri, hisleri, davranışları ve kişilik özellikleri üzerinde çalışarak onların değiştirilmesi hedeflenir. Terapi süreci, kişilik bozukluğunun türüne ve şiddetine göre değişebilir. Bazı kişilik bozuklukları için, özellikle borderline kişilik bozukluğu için bilişsel-davranışçı terapi ve duygusal odaklı terapiler önerilmektedir.
İlaç tedavisi, bazı kişilik bozuklukları için yardımcı olabilir. Örneğin, depresyon veya anksiyete gibi semptomları hafifletmek için antidepresan veya anksiyolitik ilaçlar kullanılabilir. Ancak, ilaç tedavisi genellikle sadece semptomları hafifletmeye yöneliktir ve kişilik bozukluğunun temel sorunlarını çözmez.
Ayrıca, kişilik bozukluğu olan insanlar için destek grupları da faydalı olabilir. Bu gruplar, kişilik bozukluğu ile başa çıkmada yardımcı olmak, deneyimlerin paylaşılması ve destek alınması için bir fırsat sunar.
Kişilik bozukluğu tedavisi, sabır ve uzun vadeli bir yaklaşım gerektirir. Tedavi süreci genellikle yıllar sürebilir ve bazı insanlar için ömür boyu devam edebilir. Ancak, doğru tedavi yaklaşımı ve kişilik bozukluğu olan insanlar için sağlanan desteklerle, olumlu sonuçlar elde edilebilir ve hayat kalitesi artırılabilir.
