Şizoid kişilik bozukluğu duygusal ifadelerde sınırlılık, bireyin sosyal ilişkilerden uzak durması ve yalnızlığı tercih etmesi gibi özelliklerle tanımlanan psikiyatrik bozukluktur. Bu kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler, başkaları ile yakın ilişkide olmaktan kaçınır ve daha çok tek başına yapılan aktiviteleri tercih eder. Tüm bu nedenlerden dolayı şizoid kişilik bozukluğu nedir ve kendini nasıl gösterir bilinmesi gerekir.
İçerik Başlıkları
Şizoid Kişilik Bozukluğu Nedir?
Şizoid kişilik bozukluğu nedir ve kendini hangi belirtiler ile gösterir konusu, psikoloji alanında çok önemlidir. Şizoid kişilik bozukluğu zor teşhis edilen ve birçok bireyin kendini yanlış tanımladığı psikolojik rahatsızlıklardan biridir. Çoğu birey var olan bu kişilik bozukluğu sebebiyle toplumdan dışlanabilmektedir. Günümüz dünyasında doğal olarak tek başına yapılan aktivitelerin tercih edilmesi ve insan ilişkileri kurma konusunda zorluk yaşamak, kişinin kendini toplum tarafından dışlanmış hissetmesine neden olmaktadır.
Şizoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Şizoid kişilik bozukluğu belirtileri arasında sayabileceğimiz oldukça önemli unsurlar vardır. Bu kişilik bozukluğuna sahip olan bireylerde yaygın olarak görülen belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Sosyal etkinliklerden ve insanlarla olan etkileşimlerden kaçınmak.
- Diğer insanlarla yakın ilişkiler kurmaktan kaçınma ve genellikle yalnız zaman geçirmeyi tercih etmek.
- Arkadaşlıklar veya romantik ilişkilerde ilgi veya istek eksikliği olması.
- Duygularını başkalarına ifade etmekte zorlanma veya ifade etmeyi tercih etmemek.
- Başkalarının duygularına karşı kayıtsızlık veya empati eksikliği yaşamak.
- Duygusal soğukluk veya duygusal tepkilerin az olması.
- Kendi başına yapılabilecek hobiler veya faaliyetlere aşırı ilgi gösterilmesi.
- Sosyal etkinliklere veya genel olarak yeni deneyimlere karşı ilgisiz olmak.
- Sınırlı veya dar bir ilgi alanı yelpazesine sahip olmak.
- Kişisel ilişkilerde, özellikle de duygusal bağ kurma veya yakın ilişkiler geliştirme konusunda zorluk yaşanması.
- Aile üyeleri dahil olmak üzere, yakın kişisel ilişkilerde duygusal mesafe olması.
- Kişisel ilişkilerde derinlik ve yakınlık kurmada çekingenlik veya isteksizlik duygularının hâkim olması.
- Yakın ilişkilere ve aile bağlarına karşı görece bir ilgisizlik olması.
- Kendi iç dünyasında ve düşüncelerinde vakit geçirme eğilimine sahip olmak.
- Dış dünyadan ve sosyal etkileşimlerden uzak, içe dönük bir yaşam tarzı benimsemek.
Şizoid Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Şizoid kişilik bozukluğu nedenleri ile ilgili olarak kesin bir bilgi olmasa dahi, yapılan araştırmalarda şizoid kişilik bozukluğunun gelişmesinde bir dizi faktör dikkat çekmektedir. Bu faktörler genetik, biyolojik, psikolojik ve çevresel olmak üzere dört ana kategoride incelenmektedir. Buna göre:
Genetik Faktörler
Psikolojik rahatsızlıkların önemli nedenleri arasında genetik faktörler yer almaktadır. Ailesinde Şizoid kişilik bozukluğu ya da benzeri rahatsızlıklar olan bireylerde, bu tip rahatsızlıkların görülme sıklığı daha yüksektir.
Biyolojik Faktörler
Bireylerin genetik yapısı kadar beyin yapısı ve işlevleri de aynı şekilde, bu tip kişilik bozukluklarına zemin hazırlamaktadır. Beynin duygusal işleme ve sosyal etkileşimle ilişkili olan bölgeleri özellikle bu bağlamda önemlidir. Buna ek olarak beyindeki kimyasal dengesizlikler de yine kişilik bozukluklarına neden olmaktadır.
Psikolojik ve Gelişimsel Faktörler
Özellikle erken çocukluk dönem deneyimleri, ihmal ve aşırı koruyucu ebeveyn tutumları, şizoid kişilik bozukluğu gelişiminde etkilidir.
Çevresel Faktörler
Bireyin yetiştiği çevre ve toplum, şizoid özelliklerin gelişmesine zemin hazırlayabilmektedir. Örneğin çocukluk döneminde bireyin duygusal olarak kendini ifade etmesine olanak tanınmamış ya da teşvik edilmemiş ise yine şizoid özellikler gelişmektedir.
Şizoid Kişilik Bozukluğunun Teşhis Edilmesi
Şizoid kişilik bozukluğunun teşhisi için bir dizi yönteme ve uygulamaya başvurulur. Öncelikli olarak bireylerle klinik görüşme yapılır. Yapılan görüşmelerde bireyin sosyal etkileşimleri, genel yaşam tarzı ve duygusal ifadeleri detaylı bir biçimde değerlendirilir. Şizoid Kişilik Bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklar, Amerika Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan DSM-5 kitabında tanımlanmıştır. Bireylerin bu kitapta yer alan kriterleri ne kadar karşıladığına dikkat edilir ve değerlendirme yapılır. Bunun yanı sıra Sizoid kişilik bozukluğu teşhisi için çeşitli psikolojik testlere de başvurulabilir. Böylece kesin bir tanı konulması mümkün olacaktır.
Şizoid Kişilik Bozukluğunun Tedavisi
Şizoid kişilik bozukluğu tedavisi kişinin sosyal becerilerini geliştirmeye, belirtilerini yönetmeye ve yaşam kalitesini artırmaya odaklanmaktadır. Bu tip psikolojik sorunlara sahip olan bireylerde yardım aramak çok daha zordur. Tedavi için çok yönlü bir yaklaşım belirlenir. Buna göre:
Psikoterapi
Öncelikli olarak çeşitli psikoterapi uygulamaları ile başlanır. Bireyin durumuna bağlı olarak Bilişsel Davranışçı Terapi, Psikodinamik Terapi ve Destekleyici terapi uygulamaları yapılır. Ek olarak gerekli durumlarda Grup Terapisi uygulanır. Grup terapisi ile birlikte, bireylerin yetersiz olan sosyal becerilerinin geliştirilmesi amaçlanır.
Şizoid kişilik bozukluğu oldukça önemli ve teşhisi zor bir rahatsızlıktır. Birçok kişinin kişilik bozukluğu asosyallik ya da yapı gibi düşünülebilir. Ancak durum bundan oldukça farklıdır. Terapilere başvurulduğunda zaten, bireylerde var olan şizoid kişilik bozukluğu tespit edilecek ve terapilere başlanacaktır.
