Uyku bozuklukları; uykuya dalma, sürdürme ve uykudan uyanma sırasında ortaya çıkan sorunlardır. Bunlar bireyin yaşam kalitesini düşürür, bedensel ve ruhsal birçok problemi beraberinde getirir. Sağlıklı bir hayatın olmazsa olmazı kaliteli ve yeterli uykudur. Uykunun verimsiz, düzensiz ve yetersiz olması durumuna uyku bozukluğu denir.
Söz konusu bozukluklar; insomnia, parasomnia, gece terörü, uyku felci gibi pek çok hastalığı içine alır. Her hastalığın nedenleri, belirtileri, tanı ve tedavi yöntemleri farklıdır. Uyku bozukluklarına özel uyku merkezleri bakar. Ayrıca hastanelerin; nöroloji, psikiyatri, göğüs hastalıkları birimleri, hastanelerin özel uyku laboratuvarları da bu sorunlarla ilgilenir.
İçerik Başlıkları
Uyku Bozukluğu Nedir?
Fiziksel ve zihinsel sağlığımız için her gün belli bir süre uyumaya ihtiyacımız vardır. Uyku, çeşitli fazlardan (aşamalardan) oluşan biyolojik bir süreçtir. Bedenen ve rûhen dinlenip yenilenmemizi sağlar.
Fakat uyku süreci bu işlevi yerine getiremiyorsa, kişide bir uyku bozukluğu olduğundan söz etmek mümkündür. Uykuyla ilgili problemler; yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, dikkat ve konsantrasyon sorunları gibi pek çok olumsuz durumla karşılaşmaya sebebiyet verir. İlerlemesi hâlinde kronikleşerek çeşitli doku ve organların zarara uğramasına, devamlı strese ve kilo alımına bile yol açabilir.
Uyku Bozuklukları Neden Olur?
En yaygın görülen uyku bozukluğu nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Genetik sebepler,
- Bedensel veya psikolojik rahatsızlıklar (Örneğin; kronik hastalıklar, depresyon, stres vb.),
- Alkol, sigara veya madde kullanımı,
- Akşamları geç saatte veya ağır yemekler yemek,
- Aşırı kilo,
- Hamilelik,
- Yanlış yatak seçimi,
- Bazı ilaçların yan etkisi vb.
- Ayrıca uyku bozukluklarının bir kısmı ‘idiopatik’ (nedeni bilinmeyen) türde olabilir.
Uyku Bozuklukları Nelerdir?
Sık rastlanan uyku bozukluğu çeşitleri aşağıdaki gibidir:
İnsomnia
Uykuya dalmakta güçlük, derin uyku uyuyamama, uykunun bölünmesi ve bir daha uyuyamamak gibi şikâyetlerle karakterizedir.
Hipersomnia
Kişinin aşırı derecede uykuya ihtiyaç duyması ve olur olmadık yerlerde istem dışı uykuya dalması şeklinde tanımlanabilir. Bu rahatsızlığa sahip hastalar günde en az 10-12 saat uykuya gereksinim duyar.
Hipersomnianın ileri boyutuna ise ‘Narkolepsi’ denir. Bu nörolojik bozukluk kendini ânî bastıran, önlenemeyen uyku atakları biçiminde gösterir. Genetik kaynaklıdır. Uyanık halde rüya görme, uyku felci, kâbuslar ve karabasan en yaygın belirtileri arasındadır.
Uyku Apnesi
Bu solunum bozukluğu; gece terlemeleri, uykuda nefes durması, horlama ve benzeri semptomları içerir.
Huzursuz Bacak Sendromu
Yatma saatine doğru bacaklarda giderek artan bir huzursuzluk, rahatsızlık, hareket ettirme isteği, çekilme ve kasılma olarak meydana geir.
Uyku Fazı Kayması
Bu ise uykunun zamanlamasına bağlı bir bozukluktur. Kişinin sosyal yaşam saatleriyle biyolojik saatlerinin birbirine uymamasından kaynaklanır. Kişi uyuması gereken saatlerde uyanık olurken, aktif olması gereken saatlerde uykudadır. Yaşlılarda, vardiya usûlüyle çaışanlarda bu duruma sık rastlanır.
Uyku Bozuklukları Nasıl Teşhis Edilir?
Bunun için polisomnografi adı verilen uyku testinden yararlanılır. Test öncesinde hastanın kafa bölgesindeki, vücudundaki çeşitli noktalara elektrotlar yerleştirilir. Bunlar gece boyu beyin dalgalarının, vücut aktivitelerinin izlenmesine imkân tanır.
Hastanın göz hareketleri, kalp atışları, karın ve göğüs solunum hareketleri, yatış pozisyonu, kandaki oksijen oranı ve bir dizi şey bu test ile değerlendirilir.
Test sırasında kişi herhangi bir ağrı hissetmez. Vücuda yerleştirilen elektrotlar kişinin yatış pozisyonunu değiştirmesine, yataktan kalkamasına, tuvalete gitmesine engel olmaz. Test sonuçları genellikle 24-72 saat arasında çıkar.
Uyku Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?
Uyku bozuklukları tedavisi için çeşitli ilaçlardan, yaşam tarzı değişikliklerinden yararlanılır. Solunum problemi olan hastalara basınçlı hava uygulayan cihazlar önerilebilir. Rahatlama ve nefes egzersizleri, meditasyon gibi teknikler de uyku sorunlarıyla mücadeleye yardımcı olan yöntemler arasındadır. Uyku bozukluğu sorunuyla mücadele eden bireyler mutlaka bir uzmana başvurmalıdır. Siz de uyku sorunu yaşıyorsanız Klinik Psikolog Metin Akyol’dan destek alabilirsiniz. Dilerseniz Beylikdüzü Psikolog kliniğimizi ziyaret edebilir ya da Online Psikolog görüşmesiyle sorunlarınızı çözüme kavuşturabilirsiniz. Unutmayın iyi uyumak sizin elinizde.
